مهدیه پاکروان ، علیمحمد ولوی ، نصرت نیلساز

نشریه پژوهش دینی » دوره 21، شماره 45

(پاییز و زمستان 1401)

اعتقاد به تناسخ در نگاه نصیریان به ظهور قایم تاثیر برجسته ای دارد. آن ها معتقدند بدکاران پس از آن که از صورت انسانی خارج شدند، در قالب جمادات، نباتات، بهایم در می آیند و این عذاب تا ظهور قایم ادامه دارد. پس از ظهور، آن ها به صورت انسانی خود در می آیند و توسط قایم کشته می شوند تا جایی که جوی های خون جاری می شود. از منظر نصیریان شیخین نیز پس از مرگ به عوالم تناسخی وارد و مدام شکنجه می شوند. آن ها پس از ظهور قایم محاکمه و به اشد مجازات محکوم خواهند شد. این پژوهش با بررسی منابع غالیان پیشانصیری و نصیری، نشان می دهد که از اواخر قرن دوم گفتمان مجازات شیخین در حلقات غالیان کوفی وجود داشته و سپس در آثار حسین بن حمدان خصیبی پیشوای نصیریان همراه با تفصیل و جزییات فراوانی برجسته سازی شده است. بعد از وی نیز شاگردانش این مضمون را در قالب هایی جدید بازسازی کرده اند. بررسی إسناد – متن این روایات نشان می دهد که اندیشه های غالیانه و نیز شعوبی گری و عرب ستیزی در شکل گیری و فربه شدن این گفتمان نقش بسزایی داشته است. این تحقیق با روش تحلیل محتوا با طی کردن گام هایی چون جمع آوری داده ها، مقوله یابی و کدگذاری روایات، مقایسه کمی و کیفی آن ها و بررسی إسناد-متن روایات نتایج خود را ارایه داده است.

جهت دانلود مقاله کلیک کنید