مهدیه پاکروان / دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه الزهرا و پژوهشگر ارشد گروه پژوهشی پویافکر
زهرا سالاریان / کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم و پژوهشگر گروه پژوهشی پویافکر

فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات تاریخ اسلام

سال دهم/ شماره ۳۹/ زمستان ۱۳۹7

مسلمانان در هجرت مجبور به ترک زندگی و همه سرمایه خود شدند و در اوج سختی و عسرت، زندگی جدید خود را در مدینه آغاز کردند. برخی مستشرقین معتقدند که در این شرایط، مهاجرین مال باخته به منظور ایجاد شغل و کسب درآمد کاروان‌های تجاری قریش را هدف حمله و غارت خود قرار دادند. این نوشتار در صدد واکاوی این مسئله است که آیا چنین هدفی می‌تواند علت سرايا و غزوات آغازین بعد از هجرت باشد؟ با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی مدینه، روابط تجاری قبایل اطراف مدینه با قریش و پیمان های میان اوس و خزرج و قبایل اطراف باید گفت نه تنها این امر نمی‌توانست سبب قوت اقتصادی و کسب در آمد و شغل برای مسلمانان شود، بلکه غارت کاروان‌ها و ایجاد نا امنی در مسیرها اقتصاد مدینه نو پا را با چالش‌های جدی روبه رو می‌کرد. یهودیان نیز که موقعیت اقتصادی و اجتماعی‌شان در خطر قرار می‌گرفت در برابر چنین اقداماتی بی اعتنا نمی‌ماندند. اتخاذ چنین هدفی نه تنها سبب کسب در آمد نمی‌شد بلکه با در نظر گرفتن مناسبات پیچیده میان قبایل و سایر مؤلفه‌ها، حتی منافع اقتصادی مسلمانان را نیز در خطر قرار می‌داد.

جهت دانلود مقاله کلیک کنید