مهدیه پاکروان ، علیمحمد ولوی ، نصرت نیلساز

نشریه پژوهش دینی، دوره 21، شماره 45

(پاییز و زمستان 1401)

اعتقاد به تناسخ در نگاه نصیریان به ظهور قایم تاثیر برجسته‌ای دارد. آن‌ها معتقدند بدکاران پس از آن که از صورت انسانی خارج شدند، در قالب جمادات، نباتات، بهایم در می‌آیند و این عذاب تا ظهور قایم ادامه دارد. پس از ظهور، آن‌ها به صورت انسانی خود در می‌آیند و توسط قایم کشته می‌شوند تا جایی که جوی‌های خون جاری می‌شود. از منظر نصیریان شیخین نیز پس از مرگ به عوالم تناسخی وارد و مدام شکنجه می‌شوند. آن‌ها پس از ظهور قایم محاکمه و به اشد مجازات محکوم خواهند شد. این پژوهش با بررسی منابع غالیان پیشانصیری و نصیری، نشان می‌دهد که از اواخر قرن دوم گفتمان مجازات شیخین در حلقات غالیان کوفی وجود داشته و سپس در آثار حسین بن حمدان خصیبی پیشوای نصیریان همراه با تفصیل و جزییات فراوانی برجسته سازی شده‌است. بعد از وی نیز شاگردانش این مضمون را در قالب‌هایی جدید بازسازی کرده‌اند. بررسی إسناد – متن این روایات نشان می‌دهد که اندیشه‌های غالیانه و نیز شعوبی‌گری و عرب ستیزی در شکل گیری و فربه شدن این گفتمان نقش بسزایی داشته است. این تحقیق با روش تحلیل محتوا با طی کردن گام‌هایی چون جمع آوری داده‌ها، مقوله‌یابی و کدگذاری روایات، مقایسه کمی و کیفی آن‌ها و بررسی إسناد-متن روایات نتایج خود را ارایه داده‌است.

جهت دانلود مقاله کلیک کنید